İNGİLİZCE KELİME DEFTERİ NASIL TUTULUR?

“Nasıl İngilizce kelime çalışmalıyım?” sorusunu kime sorsanız düzenli olarak kelime defteri tutmanızın çok yararlı olacağını söyleyecektir, fakat bu defterin nasıl tutulması gerektiği ile ilgili herkes farklı bir şey söylediğinden sonunda kendinizi sayfaların arasında kaybolmuş bulabilirsiniz. Öncelikle kelime defteri tutmak demek, yeni öğrendiğiniz kelimeyi ve Türkçe karşılığını yazmak demek değildir. Yapılan en büyük yanlışlardan biri de budur. Örneğin “comprehend” kelimesinin Türkçe karşılığını sözlüklerde “anlamak” olarak bulursunuz. Peki bilmediğiniz dilde konuşan birine “Seni anlamıyorum” demek istediğimizde “comprehend” kelimesini kullanabilir miyiz? Cevabı hayır. Çünkü “comprehend” konuyu kavramak bağlamında “anlamak” demektir. Dolayısıyla bağlam, birlikte kullanıldığı kelimeler, edatlar, diğer formları, pozitif-negatif çağrışımları gibi birçok faktör o kelimeyi öğrenmemize ve doğru şekilde kullanmamıza yardımcı olmaktadır. Bu sebeple bir kelime defteri oluştururken İngilizce-İngilizce sözlük kullanmaya özen gösterin. Ama tanımlar çok zor oluyor, anlayamıyorum diyorsanız seviyenize uygun sözlük kullanmıyorsunuzdur. İnternette seviyenize uygun online olarak ücretsiz kullanabileceğiniz birçok sözlük bulunmakta. İşte bazıları:

• www.wordsmyth.net : Beginner-Intermediate-Advanced (Başlangıç-Orta-İleri) olarak üç seviyede kelime arayabiliyorsunuz.
• www.dictionary.cambridge.org : Arama motorundan “Learner’s Dictionary”yi seçmeyi unutmayın. Çıkan sonuçlarda tanımların yanında A1-A2-B1-B2-C1 ibarelerini göreceksiniz. Bu ibareler o kelimenin hangi anlamının (aynı kelimenin birçok farklı anlamı olabilir), hangi seviyede öğrenilmesi gerektiği göstermektedir. A1 (Başlangıç), A2 (Orta-öncesi), B1 (Orta), B2 (Orta sonrası), C1 (İleri).

Bir kelime defteri tutarken nelere dikkat etmeliyiz? Aşağıdaki başlıklar, ideal bir kelime defterinde olması gereken kategorilerdir:

a)      Definition & Word Form (Tanım & Formu): Bu bölüme, öğrenilen kelimenin hatırlayacağınız şekilde kısa bir tanımını yazın. Bu tanımı sözlükten alabilir ya da kendi tanımınızı yazabilirsiniz. Tanım konusunda online olarak kullanabileceğiniz Wordsmyth ve Cambridge sözlüklerinden yararlanabilirsiniz. Öğrenilen kelimenin formunu da kısaltma kullanarak parantez içinde not alabilirsiniz. Örneğin, kelime bir isim ise kısaca (n), sıfat ise (adj), zarf ise (adv), fiil ise (v), edat ise (prep) sembollerini kullanabilirsiniz.

b)      Other Forms (Kelime ailesindeki diğer formlar): Örneğin “beautiful” kelimesini öğrendiğinizde bu kelime ailesindeki isim, fiil gibi diğer formlarının neler olduğunu mutlaka yazın. Online olarak kullanabileceğiniz Wordsmyth’te aradığınız kelimenin bulunduğu sayfanın alt tarafında arka planı sarı renkte bir “Word Builder” bölümü göreceksiniz. Bu bölümde ilgili kelime ailesinin diğer üyelerini görmeniz mümkün.

c)       Collocations (Kalıplaşmış söz öbekleri): Bir kelime defterinin en önemli bölümüdür desek abartmış olmayız. Bu bölümde söz konusu kelimenin birlikte kullanıldığı kelimeleri, edatları, vs. yani kalıplaşmış söz öbeklerini yazarsanız, öğrendiğiniz kelimeyi konuşma ve yazmada daha rahat kullandığınızı fark edeceksiniz. Örneğin: “tired” kelimesini yeni öğrendiyseniz bu bölüme “tired of doing sth” yazabilirsiniz. Böylece “tired” kelimesinin “of” edatıyla birlikte kullanıldığı ve arkasından gelecek fiile “-ing” mastarı eklemeniz gerektiğini bilir ve cümlelerinizi daha rahat kurarsınız. Eğer “Aynı diziyi tekrar tekrar izlemekten sıkıldım” demek isterseniz “I am tired of watching the same TV show again and again.” cümlesini kolaylıkla yazabilsiniz. Tabii ki “Word Form” bölümünde “tired” kelimesinin bir sıfat (adj.) olduğunu yazmalısınız ki bu kelimeyle birlikte “to be” fiili kullanmanız gerektiğini bilin. Eğer bilmezseniz, “I” dan sonra “am” eklemez ve “I tired of watching the same TV show again and again.” gibi gramer olarak yanlış bir cümle kurma hatasına düşersiniz.

Peki bir kelimenin “collocation”larını nerden bilebilirim ki diyebilirsiniz. Aşağıdaki online sözlükler size bu konuda yardım edebilir:

-           www.dictionary.cambridge.org : Örneğin “employ” kelimesini bu sözlükte aratırsanız, B1 seviyesinde iki tanımıyla karşılaşırsınız. İlk tanımın ikinci örnek cümlesinin başında [+ to do sth]  göreceksiniz. Bu ibare “employ” kelimesinin “to do sth” ile kullanımının olduğunu göstermektedir.

Yine bu sözlükte “hand” kelimesini aratırsanız, A1 seviyesi tanımının altında 4 adet collocation (take sb by hand, hand in hand, hold hands, at hand) göreceksiniz. Seviyenize göre hangi tanımı ve hangi collocation’ları dikkate almanız gerektiğine dikkat edin. Başlangıç seviyesindeyseniz B1/B2/C1 seviyelerindeki tanımları ve collocation’ları öğrenmeye çalışmak yerinde bir davranış olmayacaktır.

-          www.ldoceonline.com : “collocation” konusunda Longman’ın bu online sözlüğü de oldukça yararlıdır. Bir kelimeyi arattığınızda o kelimeyle kullanılan söz öbeklerini “COLLOCATIONS” başlığı altında vermektedir. Tek problem hangi söz öbeğinin hangi seviyede öğrenilmesi gerektiği ile ilgili bir ibarenin bulunmayışıdır.

-          http://www.just-the-word.com/ : Bu site bir sözlük olmayıp kelime öbeklerinin kullanım sıklığı ile ilgili bilgi sunmakta ve örnek cümleler vermektedir. Aramak istediğiniz kelimeyi yazıp “enter” tuşuna basmanız yeterli.

Öğrencilerin sık sık yaşadıkları “cümleyi kafalarında önce Türkçe kurup sonra da İngilizce’ye çevirme” probleminin en önemli nedeni o kelimenin “collocation”larını bilmemeleridir.

d)      Example Sentences (Örnek Cümleler): Öğrendiğiniz kelimeyi mutlaka ama mutlaka bir cümle içerisinde kullanın. Bu aşamada “collocation”lar size yardımcı olacaktır. Kendiniz cümle kurmakta zorlanıyorsanız son çare olarak online Wordsmyth ve Cambridge sözlüklerinden yararlanabilirsiniz.

e)      Others (Diğerleri): Bu bölüm, öğrendiğiniz kelime ile ilgili almak istediğiniz notlar için ayrılmıştır. Ne tarz notlar alabilirsiniz? İşte bazı tavsiyeler:

-          Connotation (Çağrışım): İngilizce’de bazı kelimelerin olumlu ya da olumsuz çağrışımları bulunmaktadır. Örneğin “thin, slim, slender, skinny” kelimelerinin hepsi de Türkçe’de “zayıf” anlamına gelmekle beraber “slim” ve “slender”’ın olumlu bir çağrışımı vardır; yani çekici bir şekilde zayıf demek için kullanılır. “Thin”, nötr bir anlama sahiptir; yani bir övgü ya da yergi değildir. “Skinny” ise olumsuz bir çağrışıma sahip olduğundan kişinin çekici olmadığını ima eder. Dolayısıyla bu bölümde kelimenin olumlu bir çağrışımı varsa gülen surat J, olumsuz bir çağrışımı varsa üzgün surat L çizebilirsiniz.

-          Synonym/Antonym (Eşanlam/Zıt anlam): İsterseniz bu bölüme kelimenin eşanlamlılarını ya da zıt anlamlılarını yazabilirsiniz. Tabi bu kelimeleri daha önceden öğrendiyseniz. Eşanlamlılar için “₌”, zıt anlamlılar için “≠” sembollerini kullanabilirsiniz.

-          Picture (Resim): Kelimeyi hatırlamakta zorlanıyorsanız basit bir resmini çizebilir ya da resmin küçük boyutta bir çıktısını alıp bu bölüme yapıştırabilirsiniz.

-          Turkish Equivalent (Türkçe karşılığı): Ne yaparsanız yapın söz konusu kelimeyi bir türlü hatırlayamıyorsanız, Türkçe karşılığını buraya ekleyebilirsiniz. Ama bunu bir alışkanlık haline getirmeyin.